Πόσες κρίσεις μπορεί να αντέξει το πορτοφόλι και η ψυχική μας υγεία;
Αυτό είναι το ερώτημα που επαναλαμβάνουν στο κεφάλι τους οι περισσότεροι νέοι
Γράφει η Χρυσάνθη Στέτου
Πόσες κρίσεις μπορεί να αντέξει το πορτοφόλι και η ψυχική μας υγεία; Αυτό είναι το ερώτημα που επαναλαμβάνουν στο κεφάλι τους οι περισσότεροι νέοι.
Οι νέοι τριαντάρηδες κατάφεραν να τελειώσουν τις σπουδές τους την ώρα που τα πρώτα σύννεφα της οικονομικής κρίσης του ’10 άρχιζαν να πυκνώνουν. Για άλλους γρήγορα και για άλλους πιο αργά, όμως τα σύννεφα ήταν μια πραγματικότητα που έβλεπαν όλοι.
Δυσκολεύτηκαν να αποκατασταθούν επαγγελματικά σε μια θέση που να πληρώνει αρκετά, ώστε να καλύπτει τις οικονομικές τους ανάγκες και κατέληξαν να κάνουν τα πρώτα τους βήματα με την στήριξη της οικογένειας τους – αν ήταν τυχεροί. Όμως τα σύννεφα πύκνωσαν και πλέον οι επιχειρήσεις έκοβαν θέσεις και μισθούς. Οι επιχειρήσεις που τα έφερναν δύσκολα έβαζαν λουκέτα και οι εταιρείες μείωναν τα έξοδα τους από παντού. Δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν να πουν ιστορίες για υγιείς επιχειρήσεις που μείωσαν μέχρι και 50% τους ήδη χαμηλούς μισθούς των εργαζομένων τους «γιατί κρίση έχουμε». Ακόμα και αν δεν το χρειάζονταν πραγματικά.
Είδαμε νέους να πιάνουν τις πρώτες τους δουλειές ως το πιο «δυνατό» εργατικό δυναμικό με τους χαμηλότερους μισθούς που έχει δει ποτέ αυτή η χώρα. Η γενιά των 400 ευρώ. Στην πραγματικότητα υπήρξε και γενιά των 200 ευρώ.
Στα χρόνια που θα έπρεπε να χτίζουν καριέρες, να ζουν τις ζωές τους και να βάζουν τις βάσεις για να δημιουργήσουν οικογένειες, πάλευαν να επιβιώσουν οικονομικά και ψυχικά. Ας μην ξεχνάμε την βαθιά ζημιά που έκανε αυτή η κρίση στον ψυχισμό των νέων της χώρας και στον κοινωνικό ιστό γενικότερα, με την άνοδο του ακραίου πολιτικού χώρου. Η είσοδος της Χρυσής Αυγής το 2012 στην ελληνική Βουλή ήταν μια νέα κρίση που βίωσε και συνεχίζει να βιώνει ο κοινωνικός ιστός της χώρας και όχι μόνο μια απόρροια της οικονομικής κρίσης, με σύντομο τέλος.
Κάποιοι έμειναν και το πάλεψαν όπως μπορούσαν, κάποιοι έφυγαν στην αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος και ο όρος brain drain μπήκε στις ζωές μας.
Η χώρα πέρασε από τα 40 κύματα των μνημονίων, οι νέοι πέρασαν από τα 5 στάδια του πένθους και τελικά με την αποδοχή άρχισε να φαίνεται μια αχνή ακτίδα φωτός στο βάθος του τούνελ.
Το 2018 μιλούσαμε για έξοδο από τα μνημόνια και η Ελλάδα εξήλθε της μνημονιακής εποπτείας και εισήλθε στη «μεταμνημονιακή εποπτεία», η οποία διήρκεσε έως και τον Αύγουστο του 2022.
Η κατάθλιψη της κρίσης έχει φύγει και η Ελπίδα μπαίνει στην καθημερινότητα μας. Οι νέοι έχουν αναθαρρήσει και νιώθουν πως οι ζωές τους έχουν πλέον μπει σε μια σειρά. Η «ανάπτυξη» έχει επιστρέψει, οι επενδύσεις είναι εδώ, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, οι «καλές εταιρείες» δίνουν αυξήσεις και οι «κακές» έχουν απαγκιστρωθεί στην κατήφεια της κρίσης και βρίσκουν δικαιολογίες.
Όμως το «διάλλειμα» ήταν σύντομο και η επόμενη κρίση έκανε αισθητή την παρουσία της με συνοπτικές διαδικασίες. Η αρχή του 2020 μας βρήκε όλους να κρατάμε την ανάσα μας… για να μην κολλήσουμε κορονοϊό και να μετράμε καθημερινά τις απώλειες. Μόνο που αυτή τη φορά οι απώλειες δεν ήταν μόνο χαμένοι μισθοί, αλλά και χαμένες ζωές.
Τα μαξιλαράκια που κατάφεραν να δημιουργήσουν «νέοι» και επιχειρήσεις έκαναν σύντομα φτερά και πλέον μια νέα κατάθλιψη ήρθε να βαρύνει τους πάντες. Η νέα συνθήκη πραγμάτων μας ήθελε με μάσκες, αποστάσεις, τηλεργασία, επιδόματα, λουκέτα και επιστρεπτέες προκαταβολές. Η κλεισούρα έφερε τους ανθρώπους στα όρια τους και η απουσία της αγοραστικής κίνησης έφερε τις επιχειρήσεις στα δικά τους. Τα εμβόλια δίχασαν, οι υπερβολική έκθεση στα ΜΜΕ και τα social media έφερε την πόλωση και την άνοδο των συνωμοσιολόγων με τα «τσιπάκια» τους.
Η ψυχική υγεία όλων πήρε την «κάτω βόλτα», όμως η πρώτη σκέψη των νέων της κρίσης του ’10 ήταν «όχι πάλι» και προκάλεσε διαταραχή τραύματος και μετατραυματικού στρες (PTSD).
Μεσολάβησε ένα «άνοιγμα» της αγοράς, ένα νέο «κλείσιμο» και μια σειρά από εμβόλια, όμως οι νέοι, όπως και όλοι, συνειδητοποίησαν πως πρέπει να μάθουν να ζουν σε μια νέα πραγματικότητα και προσαρμόστηκαν αναλόγως.
Μια αναγκαστική ψηφιακή μετάβαση (που δεν μας κόστισε φθηνά) και η αποδοχή των νέων δεδομένων βοήθησε σε νέα επιχειρηματικά ξεκινήματα – κυρίως νέων σε ηλικία επιχειρηματιών – και είδαμε νέες μικρές εταιρείες και μαγαζιά να ανοίγουν.
Η ανάπαυλα αυτή ήταν ακόμα πιο σύντομη από την προηγούμενη και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία με όλα τα επακόλουθα της έχει πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στις ζωές όλων.
Ο πληθωρισμός, η ενεργειακή κρίση και η εισοδηματική ανισότητα είναι όροι που μας επηρεάζουν άμεσα και δεν επιβαρύνουν μόνο τους τραπεζικούς μας λογαριασμούς. Το πρόγραμμα της κυβέρνησης για «φθηνή στέγη» στους «νέους έως 39 ετών» δεν είναι μόνο ένα.. προεκλογικό τερτίπι, όπως λένε οι «κακοπροαίρετοι», αλλά ένα δείγμα της ζημιάς που έχουν κάνει στις νεότερες γενιές οι συνεχόμενες κρίσεις και μια ένδειξη, αν όχι απόδειξη, πως το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας δεν προέκυψε επειδή «χάλασαν οι νέοι», αλλά επειδή προσπαθούν να διαχειριστούν όπως μπορούν τα πολλαπλά… χτυπήματα της μοίρας.
Αλίμονο στους νέους…
Πλέον οι ζωές των… νέων «νέων» δείχνει να είναι μια καινούργια παραλλαγή του μύθου του Φάουστ. Η απόδοση του Αλέκου Σακελλάριου στην ελληνική ταινία του 1961 ήθελε έναν ηλικιωμένο, τον Ανδρέα, να πουλάει την ψυχή του στο διάβολο, προκειμένου να ξαναπάρει πίσω τη νιότη του.
Η ευχή του δείχνει να πραγματοποιείται, όταν ο διάβολος ανταποκρίνεται στην επιθυμία του και τον κάνει έναν γοητευτικό, αλλά φτωχό τριαντάρη. Λέξη κλειδί το «φτωχός». Στην ταινία, τα πράγματα δεν πήγαν ακριβώς όπως τα είχε φανταστεί ο πρωταγωνιστής της. Έτσι και στην δική μας πραγματικότητα τα «νιάτα» δεν μας δίνουν μεγάλο πλεονέκτημα όταν ο κόσμος τριγύρω δείχνει να καταρρέει, σταθερά και σε βάθος χρόνου.