Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας: Μεγάλη γιορτή της ορθοδοξίας σήμερα 20 Ιουνίου
Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας: Γεννήθηκε το 1322 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, σε μια εποχή πολιτικής παρακμής του Βυζαντίου αλλά ταυτόχρονα και σε μια εποχή πολιτιστικής ανόδου και άνθισης των θεολογικών γραμμάτων.
Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας: Μεγάλη γιορτή της ορθοδοξίας σήμερα 20 Ιουνίου
Ειδικότερα, την εποχή εκείνη, η ορθόδοξη θεολογία βρισκόταν σε πολύ μεγάλη ακμή μέσα από τις ησυχαστικές έριδες και την ησυχαστική διδασκαλία του Γρηγορίου του Παλαμά.
Η διδασκαλία αυτή εστίαζε στη δυνατότητα του ανθρώπου να γίνει κοινωνός του άκτιστου Θείου φωτός, μέσα από την ένωσή του με το Θεό και με τις άκτιστες θείες ενέργειές Του και χάρη στην καθαρή καρδιά και την από καρδιάς προσευχή.
Πρόκειται για μυστικιστική διδασκαλία, η οποία συμπύκνωνε διαχρονικά το πραγματικό νόημα της ορθόδοξης πίστης περί της θέωσης του ανθρώπου.
Την ανωτέρω βυζαντινή διδασκαλία εκπροσώπησε, μεταξύ των άλλων, και ο Νικόλαος ο Καβάσιλας, ο οποίος είναι γνωστότερος και ως «ο τελευταίος των Μυστικών».
Ήταν ανιψιός του αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Νείλου Καβάσιλα. Το πατρικό του επώνυμο ήταν Χαμαετός, αλλά ο Νικόλαος κράτησε τελικά το επώνυμο του αδερφού της μητέρας του.
Έκανε σπουδές στην Κωνσταντινούπολη, έμεινε για ένα διάστημα στο Άγιο Όρος κοντά στον Γρηγόριο τον Παλαμά (από τον οποίο διδάχτηκε και την ησυχαστική διδασκαλία) και αναμείχθηκε με την πολιτική, την οικονομία και με θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ανέπτυξε σπουδαίο συγγραφικό έργο και κατάφερε να αποκτήσει καθολικό σεβασμό και καθολική αναγνώριση.
Διάφορα περιστατικά τον οδήγησαν να κινηθεί προς τα νότια εδάφη της βυζαντινής αυτοκρατορίας, έως ότου έφτασε στο «ιερόν εν τω κόσμω έδαφος» της Ήλιδας, όπως αποκαλούσε ο ίδιος αυτήν την περιοχή, όπου έμεινε μέχρι τον θάνατό του στις αρχές της δεκαετίας του 1390 (μάλλον το 1392).
Η μνήμη του γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Ιουνίου. Συγγράμματά του σώζονται στην Βιβλιοθήκη του Βατικανού και του Άγιου Τάφου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ´. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς θεῖος διδάσκαλος, καὶ ὑποφήτης σοφός, δογμάτων τῆς πίστεως, καὶ ἀρετῶν ἱερῶν, Νικόλαε Ὅσιε, ἔλαμψας ἐν τῷ κόσμῳ, διὰ βίου καὶ λόγου. Ὅθεν Θεσσαλονίκη, τῇ σῇ δόξῃ καυχάται, καὶ πόθῳ ἑορτάζει, τὴν πάνσεπτον μνήμην σου.
Κοντάκιον
Ἦχος β´. Τοῖς τῶν αἱμάτων σου.
Λόγῳ ἐνθέῳ ἀνύων τὸν βίον σου, περιφανὴς ἐν σοφίᾳ καὶ χάριτι, καὶ ἐν λόγου δυνάμει γενόμενος, τῆς εὐσεβείας διδάσκαλος πέφηνας· διὸ σὲ ὑμνοῦμεν Νικόλαε.
Μεγαλυνάριον
Λόγῳ καὶ σοφία πνευματικῇ, λαμπρῶς διαπρεπῶν, ὡς τῷ βίῳ διαπρεπής, διδάσκαλος θεῖος, τῆς Ἐκκλησίας ὤφθης, Νικόλαε παμμάκαρ, Ἀγγέλων σύσκηνε.
