Γιατροσόφια Ηπείρου για πεπτικό και κυκλοφορικό σύστημα
Από τα αρχαία χρόνια ο άνθρωπος σε κάθε γωνιά του πλανήτη αναζήτησε βοήθεια στο φυτικό βασίλειο για την ανακούφιση των πόνων και των ασθενειών του. Τα βότανα αναγνωρίστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από όλους τους λαούς σαν φυτά με θεραπευτικές – φαρμακευτικές ιδιότητες αλλά και με μαγικές, σε κάποιες περιπτώσεις. Συγγραφείς και γιατροί από την αρχαιότητα ακόμα έγραψαν συγγράμματα γι’ αυτά, βασισμένοι στις παρατηρήσεις και τη λαϊκή παράδοση του καιρού τους.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η χρήση των βοτάνων ήταν πολύ διαδεδομένη στη χώρα μας, σύμφωνα με διάφορες οικογενειακές παραδόσεις ή τις οδηγίες του πρακτικού γιατρού, της γριάς γιάτρισσας ή των γιατροσοφίων.
Από τις αρχές του 20ου αι. άρχισε να εγκαταλείπεται η βοτανοθεραπεία και τη θέση της πήραν τα χημικά παρασκευάσματα. Καθώς αυξάνονταν τα χημικά φάρμακα, αυξάνονταν όμως και οι αρρώστιες και η έλλειψη εμπιστοσύνης των ανθρώπων σ’ αυτά. Έτσι η ανάγκη επιστροφής στη φύση έγινε σιγά σιγά μεγαλύτερη και στην εποχή μας έχει πια πολλούς οπαδούς.
Σήμερα όχι μόνο πλέον δεν αμφισβητείται η πατροπαράδοτη πείρα, αλλά καταφεύγουμε συχνά στα βότανα και τις θεραπευτικές ιδιότητές τους, για να γλιτώσουμε από τις παρενέργειες των φαρμάκων. Γίνεται πια επιτακτική η ανάγκη να σωθεί η παράδοση και να μπει δυναμικά στην καθημερινή μας ζωή.
Η συγκέντρωση των συνταγών έγινε είτε από συνεντεύξεις σε παλιές νοικοκυρές (γιάτρισσες) είτε από βιβλία λαογραφίας, λαϊκής ιατρικής.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΕΠΤΙΚΟΥ
1. Δηλητηρίαση
– Πίνουμε λεμόνι με σόδα και γάλα. (Φούρκα)
2. Διάρροια
– Ζυμώνουμε έναν κρόκο βρασμένου αυγού με καφέ ελληνικό και φτιάχνουμε μικρά χαπάκια, σαν φασόλια. Παίρνουμε τρία κάθε μέρα. (Πρέβεζα)
– Αφέψημα ρίγανης. Οι παλιοί συνήθιζαν να τη μαζεύουν κάθε 24 Ιουλίου, του Αγ. Ιωάννη. (Ιωάννινα)
– Τρώμε νερόβραστο ρύζι. (Φούρκα)
– Βράζουμε κράνα ή καρπούς αγριοτριανταφυλλιάς ή φλούδα ροδιάς. (Φούρκα)
– Πίνουμε τσάι ευρωπαϊκό.
– Βράζουμε σε νερό φύλλα βαλσαμόχορτου ή μούρα ή φύλλα βατσινιάς ή φύλλα και βλαστάρια κληματαριάς ή ρίζα σέλινου. (Ελαφότοπος)
3. Δυσκοιλιότητα
– Βράζουμε ρίζα σκάρφης. (Φούρκα)
– Τρώμε γλυκό από πέταλα τριανταφυλλιάς, 3 κουταλάκια τη μέρα. (Φούρκα)
– Πίνουμε λάδι(Φούρκα )
– Βάζουμε στον πρωκτό σουβλερό σαπουνάκι.( Φούρκα)
– Τρώμε κορφές βασιλικού με λάδι σε μορφή νωπής σαλάτας. (Δίλοφος)
– Βράζουμε καλαμποκόμαλλα ή φύλλα από βατσινιά. Είναι ήπιο καθαρτικό.
– Τρώμε δαμάσκηνα κομπόστα, βρασμένα κρεμμύδια, γινωμένα μούρα, πεπόνι, χυμό ντομάτας, φρέσκα ή ξερά σύκα. (Παρακάλαμος)
4. Δυσπεψία
– Αφέψημα χαμομηλιού, φασκόμηλου ή μελισσοβότανου (Ζαγόρι)
5. Εμετοί
– Πίνουμε καφέ και λεμόνι. (Φούρκα)
6. Κοιλόπονοι
– Αφέψημα χαμομηλιού (Καλαρρύτες, Ιωάννινα, Παρακάλαμος)
– Αφέψημα δίκταμου (Ιωάννινα)
– Αφέψημα μαντζουράνας (Καλαρρύτες, Συρράκο)
– Αφέψημα μέντας (Μέτσοβο)
– Εντριβές στην κοιλιά με ρακί ή οινόπνευμα. (Ελαφότοπος)
7. Ναυτία
– Αν πρόκειται να ταξιδέψουμε, φτιάχνουμε αφέψημα μέντας ή βασιλικού (15-30 γρ. ξερά φύλλα σε ½ βραστό νερό) και πίνουμε ένα ποτηράκι του λικέρ λίγη ώρα πριν. (Ιωάννινα)
8. Στομαχικές διαταραχές
– Αφέψημα δυόσμου (Καλαρρύτες)
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟΥ
1. Υπέρταση
– Τρώμε σκόρδο.
– Βράζουμε μαϊντανό και πίνουμε καθημερινά 1 φλυτζάνι του καφέ. (Άρτα, Ιωάννινα)
2. Υπόταση
– Αφήνουμε για 10 λεπτά 30 γραμ. φύλλα φασκόμηλου σε ένα λίτρο κόκκινο κρασί. Στραγγίζουμε και πίνουμε ένα ποτήρι καθημερινά στο τέλος του γεύματος. (Μέτσοβο).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
– Η λαϊκή βοτανοθεραπευτική στο Ζαγόρι, διδακτορική διατριβή Μιχαήλ Μάλαμα
– Βοτανικαί έρευναι επί της χαράδρας του Βίκου, Κων. Γκανιάτσα, περιοδ. «Ηπειρωτική Εστία»
-Η χαράδρα του Βίκου, τα βότανα και οι Βικογιατροί- Κομπογιαννίτες, Κων. Γκανιάτσα, ανάτυπο από το περιοδικό «Ήπειρος»
– Οι Κομπογιαννίτες ιατροί του Ζαγορίου, Νικ. Πατσέλη, περιοδικό «Ήπειρος»
– Λαϊκή ιατρική, ένας ανέκδοτος ηπειρώτικος ιατροσοφικός μαγικός κώδικας του 19ου αι., Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών
– Βοτανικά λαογραφικά στοιχεία, Κ. Λαζαρίδη, Μικρή Ζαγορίσια Βιβλιοθήκη
– Άνθη- βότανα- φαρμακευτικά φυτά. Τα γιατροσόφια της γιαγιάς. Εργασία για την περιβαλλοντική εκπαίδευση από μαθητές Γυμνασίου της πόλης των Ιωαννίνων.
(αυτή η εργασία περιλαμβάνει συνεντεύξεις που πήραν οι μαθητές από τις γιαγιάδες τους . Αναφέρεται και ο τόπος προέλευσης)
– Ελαφότοπος (Τσερβάρι), Μεν. Κικοπούλου, Γιάννενα 2000
– Η Φούρκα της Ηπείρου, Ιστορία- Λαογραφία, Χρ. Εξάρχου, 2007
