To πάναξ τζίνσενγκ (panax ginseng) χρησιμοποιείται στην Κίνα εδώ και τουλάχιστον 5.000 χρόνια. Ανήκει στην οικογένεια Araliaceae και υπάρχουν δύο ποικιλίες, το κόκκινο και το λευκό.
Ο όρος πάναξ προέρχεται από τη λέξη πανάκεια η οποία με τη σειρά της προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις πας + ακέομαι (θεραπεύω).
Το Ginseng αποτελεί αγγλική μετάφραση της κινεζικής λέξης ren-shen που σημαίνει «ρίζα ανθρώπου». Πράγματι η ρίζα του βοτάνου μοιάζει μερικές φορές με σχήμα ανθρώπου.
Η μακριά, ευλύγιστη ρίζα του άγριου φυτού συνήθως έχει δυο παχιά σκέλη από τα οποία ξεπηδούν πολλά μικρά ριζώματα. Στην κορυφή της ρίζας υπάρχει ο «λαιμός», που στην πραγματικότητα είναι ένα μικρό ρίζωμα. Η γεύση της ρίζας είναι ελαφρώς πικρή με κάποια αρωματική γλυκάδα.
Το φυτό φυτρώνει στα σκιερά δάση των βουνών της βόρειας εύκρατης ζώνης της Άπω Ανατολής, ανάμεσα στον 35ο και τον 45ο παράλληλο της Γης, αλλά στις μέρες μας δεν είναι εύκολο να βρεθεί. Αυτό που κυκλοφορεί στην Ευρώπη προέρχεται κυρίως από την Κορέα, όπου καλλιεργείται (κορεάτικο τζίνσενγκ). Εκτός από το κινεζικό και το κορεάτικο τζίνσενγκ υπάρχει το ρωσικό, το αμερικανικό (Panax quinquefolius), το ιαπωνικό (Panax japonicum) και άλλα.
Αυτό που ονομάζεται σιβεριανό τζίνσενγκ είναι επίσης μέλος της οικογένεια Araliaceae αλλά δεν είναι αληθινό τζίνσενγκ και δεν είναι μέλος του γένους Panax. Το βοτανικό του όνομα είναι ελευθερόκοκκος (Eleutherococcus senticosis) και στις ΗΠΑ απαγορεύτηκε να κυκλοφορεί με το όνομα ginseng από το 2002 (είχε ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς λόγω χαμηλότερης τιμής).
Η ρίζα του άγριου τζίνσενγκ θεωρείται τόσο θαυματουργό ιατρικό βότανο που ακόμα και πόλεμοι έχουν γίνει για το ποιος θα έχει την ιδιοκτησία του εδάφους που φυτρώνει.
Δεν υπάρχει άλλο βότανο που να αντιμετωπίζεται με τόσο δέος από τους λαούς της Ανατολής. Δεν θεραπεύει συγκεκριμένες παθήσεις αλλά θεωρείται ότι είναι τονωτικό και ξαναφέρνει τη χαμένη ζωτικότητα. Οι διπλωμάτες της Ανατολής το έπαιρναν για να παραμείνουν ξάγρυπνοι όλη νύχτα στις μαραθώνιες συζητήσεις τους. Έχει επίσης τη φήμη ότι μειώνει το στρες γι’ αυτό στο παρελθόν, κινεζικά και βιετναμικά στρατεύματα το κουβαλούσαν μαζί τους. Σήμερα κάποιοι το χρησιμοποιούν για να μειώσουν την κούραση, να αυξήσουν τη σεξουαλική αντοχή και να μειώσουν το άγχος.
Οι τιμές
Αριστερά μια ρίζα άγριου ginseng και δεξιά ενός καλλιεργημένου.
Το τζίνσενγκ καλλιεργείται σε μεγάλες ποσότητες σε διάφορες χώρες. Όλα τα θαυματουργά που λέγονται για το βότανο αφορούν τις άγριες ρίζες από φυτά ηλικίας άνω των 5 ετών και όχι τις καλλιεργημένες ρίζες που κυκλοφορούν στην αγορά.
Ορισμένοι καλλιεργητές λένε ότι τα προϊόντα τους είναι ταυτόσημα με τα άγρια διότι χρησιμοποιούν τεχνητή σκιά και ακολουθούν μια προσομοίωση στην καλλιέργεια . Άλλοι ωστόσο παρατηρούν ότι η άγρια ρίζα μπορεί να λυγίσει ώστε να διπλωθεί στα δύο χωρίς να σπάσει, έχει δυνατό άρωμα και διαφορετική γεύση, ενώ η καλλιεργημένη ρίζα είναι κοντόχοντρη. Το καλλιεργημένο φυτό αναπτύσσεται πολύ πιο γρήγορα λόγω των λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται.
Από τις μικρότερες αξίες είναι οι ρίζες “χταπόδια” ή “αράχνες”.
Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες ριζών και η τιμή τους στην αγορά διαφέρει. Κάποιες έχουν μεγαλύτερη αξία και άλλες μικρότερη. Ακριβές είναι όσες έχουν πυκνό κορμό και λεπτό λαιμό κάτι που φανερώνει ότι έχουν μεγαλύτερη ηλικία Από αυτές που έχουν τη μικρότερη τιμή είναι τα σχήματα “χταπόδια” ή “αράχνες”.
Στην αγορά το ginseng κυκλοφορεί κυρίως σε κάψουλες, σιρόπια και αμπούλες αλλά περιέχεται και στις πολυβιταμίνες. Μπορείτε να βρείτε και τη ρίζα σε ειδικά καταστήματα με βότανα αλλά είναι ακριβή, κάτι βέβαια που εξαρτάται από το αν είναι άγρια ή καλλιεργημένη. Να σημειωθεί ότι στις ΗΠΑ η τιμή της ρίζας του άγριου τζίνσενγκ άρχισε να ανεβαίνει και να αποκλίνει από την τιμή του καλλιεργημένου ιδιαίτερα μετά το 1994 διότι εκτιμήθηκε πως είναι ανώτερης φαρμακολογικής αξίας.
Ιδιότητες
Gingeng υψηλής τιμής στην αγορά.
Το panax ginseng περιέχει σημαντικές βιοδραστικές ουσίες που ονομάζονται Ginsenosides. Άλλες ουσίες στο ginseng με θεραπευτικές δράσεις είναι οι falcarinol, falcarintriol, οξικό οξύ λινολενικό οξύ, πολυσακχαρίτες, ολιγοσακχαρίτες, β-γλυκάνες, αμινοξέα κ.λ.π.
Έχουν γίνει πολλές μελέτες σε ζώα και ανθρώπους. Κάποιες όμως δεν έχουν ακολουθήσει την αυστηρή επιστημονική διαδικασία και άλλες έχουν χρηματοδοτηθεί από τους παραγωγούς, κάτι που μπορεί να έχει αλλοιώσει τα πραγματικά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με τις μελέτες, το τζίνσενγκ υποτίθεται ότι καταπολεμά την κούραση και την εξάντληση, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, βελτιώνει τη μνήμη, δίνει καλύτερη νοητική διαύγεια, βελτιώνει την ερωτική διάθεση, τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και ίσως να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Θεωρείται ότι απομακρύνει τις τοξίνες ενώ κάποιες έρευνες έδειξαν ότι μειώνει το “ζάχαρο” του αίματος. Μια μελέτη έδειξε ότι βελτίωσε τις επιδόσεις των αθλητών με 200 mg την ημέρα. Από την άλλη μεριά, αρκετοί πιστεύουν ότι τα διάφορα θεραπευτικά αποτελέσματα είναι καθαρά ψυχολογικά.
Όταν χρησιμοποιείται το όποιο τζίνσενγκ σε φαγητά που η παρασκευή τους απαιτεί παρατεταμένη θέρμανση, πολλά από τα συστατικά του καταστρέφονται.
Δοσολογία
Οι τιμές μιας άγριας και καλλιεργημένης ρίζας ginseng στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια.
Οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις του τζίνσενγκ δεν έχουν μελετηθεί αρκετά και καλό είναι να μη χρησιμοποιείται πάνω από τρεις μήνες.
Οι κατασκευαστές συνιστούν πρόσληψη 500 mg – 2 γραμμαρίων ημερησίως. Όταν λαμβάνεται σε σκόνη, μια σύσταση είναι τρεις δόσεις των 600 mg την ημέρα, η οποία ωστόσο θεωρείται μεγάλη. Οι κλινικές έρευνες χρησιμοποιούν μια δοσολογία της τάξης των 100-400 mg την ημέρα.
Κάποιοι θεωρούν ότι πρέπει να λαμβάνεται για ένα μήνα μόνο. Κάνετε διακοπή δύο μηνών και μετά το μπορείτε να το ξαναπάρετε.
Παρενέργειες
Τα άτομα που είναι υπερκινητικά ή νευρικά δεν πρέπει να παίρνουν αυτό το βότανο. Επίσης θεωρείται ότι δεν πρέπει να το παίρνουν άτομα που έχουν πυρετό ή υπέρταση.
Ο Ronald Siegel, του τμήματος ψυχολογίας του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες αναφέρει τα αποτελέσματα ατόμων που το πήραν για ένα μήνα ή περισσότερο: Από τα 133 άτομα που λάμβαναν το βότανο και παρατηρήθηκαν επί δύο χρόνια, κατά διαστήματα, κάποια εμφάνισαν παρενέργειες (διάρροια το πρωί, δερματοπάθειες, αϋπνία, νευρικότητα και το 16% αύξηση της πίεσης του αίματος). Άλλοι είπαν ότι η μελέτη αυτή που είναι παλιά (έγινε πριν από 37 χρόνια) ήταν επιστημονικά λαθεμένη διότι τα άτομα αυτά χρησιμοποιούσαν και άλλα σκευάσματα.
Έχουν αναφερθεί ως παρενέργειες του βοτάνου: αϋπνία, εξάνθημα, διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, πόνος στο στήθος, αυξημένος καρδιακός ρυθμός, διαταραχές της αρτηριακής πίεσης, πονοκέφαλος, διάρροια, ζάλη, αλλαγές στη διάθεση, αλλεργίες και ηπατική βλάβη.
Μη χρησιμοποιείτε τζίνσενγ, αν έχετε κάποια πάθηση που σχετίζεται με τα οιστρογόνα, όπως είναι ο καρκίνος του μαστού ή ενδομητρίωση.
Αποφύγετε να πάρετε σκευάσματα που περιέχουν τζίνσενγκ το βράδυ ή αργά το απόγευμα, επειδή μπορεί να προκαλέσουν αϋπνία. Αποφύγετε επίσης να το παίρνετε μαζί με αλλά διεγερτικά όπως η καφεΐνη, και μην το συνδυάζετε με διεγερτικά χάπια.
